คุณเคยมีประสบการณ์รู้สึกราวกับว่าเคยอยู่ในเหตุการณ์ สถานที่ หรือบทสนทนาที่เกิดขึ้นมาก่อนหน้านี้หรือไม่ ถ้าเคยผู้คนมักเรียกอาการนี้ว่า “เดจาวู” โดยอาการเดจาวูคืออะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร ศึกษาได้จากข้อมูลต่อไปนี้
คำว่า “เดจาวู” (Déjà vu) มาจากภาษาฝรั่งเศส ปรากฏครั้งแรกในหนังสือ L’Avenir des science psychiques โดย เอมีล บัวรัค (Emile Boirac) นักปรจิตวิทยาชาวฝรั่งเศส ซึ่ง “เดจาวู” คือ อาการที่รู้สึกว่าเหตุการณ์ที่เพิ่งพบเจอนั้นคลับคล้ายคลับคลาว่าเคยพบเจอมาแล้ว เป็นประสบการณ์ทางจิต สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน ทุกเวลาไม่ว่าหลับหรือตื่น ซึ่งปรากฏการณ์นี้มักถูกมองเป็นเรื่องปริศนาเหนือธรรมชาติที่ไม่สามารถหาข้อเท็จจริงมายืนยันได้ แต่นักวิทยาศาสตร์พยายามอธิบายการเกิดปรากฏการณ์เดจาวู โดยอ้างอิงจากทฤษฎี ดังนี้
1. การเดินทาง โดยเดจาวูมักเกี่ยวข้องกับสถานที่ และผู้คนส่วนมากมักมีความรู้สึกคลับคล้ายคลับคลาค่อนข้างรุนแรงทั้งที่ไปยังสถานที่นี้เป็นครั้งแรก ที่เป็นเช่นนี้ เพราะสถานที่ที่เราไม่รู้จักมักจะกระตุ้น “ความขัดแย้ง” ในความรู้สึกนึกคิด ว่ามีบางอย่างที่เราคุ้นเคยกับความตะหนักว่าสิ่งที่พบเจอนั้นไม่ใช่ความทรงจำ
2. การเรียกคืนหน่วยความจำ จากงานวิจัยที่จัดทำขึ้นโดย Anne Cleary นักวิจัยเดจาวูและศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาจาก Colorado State University สนับสนุนทฤษฎีนี้ โดยหลักฐานที่บ่งชี้ว่าเดจาวูนั้นเกิดขึ้นได้ คือ การอยู่ในเหตุการณ์หรือสภาพแวดล้อมที่มีความคล้ายคลึงในอดีตเหมือนเคยประสบมาก่อน แต่จำไม่ได้ อาจเกิดขึ้นในวัยเด็ก หรือจำได้ด้วยเหตุผลอื่น ๆ
3. จุดกำเนิดกระแสไฟฟ้าผิดปกติในสมอง ผู้เชี่ยวชาญบางคนคาดว่าการทำงานของสมองส่วนกลีบขมับ (Temporal lobe) นั้นมีจุดกำเนิดกระแสไฟฟ้าผิดปกติในสมอง โดยอาการผิดปกติที่พบจะเกี่ยวข้องกับหน้าที่ของสมองส่วนนี้ ได้แก่ อารมณ์ พฤติกรรม และความจำเป็นหลัก เช่น ความรู้สึกคุ้นเคยกับสถานที่ทั้งที่ไม่เคยไปมาก่อน
ปรากฏการณ์เดจาวูมีการอ้างอิงจากทฤษฎีต่าง ๆ ซึ่งยังไม่มีการศึกษาวิจัยในเรื่องนี้มากนัก ทั้งยังเป็นปรากฏการณ์ส่วนตัวที่ทดสอบได้ยาก และสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน อย่างไรก็ตามเดจาวูไม่ก่อให้เกิดอันตราย แต่บางครั้งอาจเป็นสัญญาณของโรคลมชักหรือปัญหาเกี่ยวกับระบบประสาทได้ หากพบว่าตนเองมีอาการเกิดเดจาวูมากกว่า 3 ครั้งภายในเวลาหนึ่งเดือน หรือเกิดเดจาวูขึ้นพร้อมกับเห็นภาพความทรงจำคล้ายความฝันควรไปพบแพทย์
